واژه نامه

اصطلاح پزشکی که برای توصیف همه انواع طاسی درانسان بکارمی رود.

در این عارضه بطور ناگهانی قسمت های گردی شبیه سکه ازپوست سرخالی ازمو شده درحالیکه پوست قسمت خالی ازموکاملاً نرمال بوده ودارای بیماری نمی باشد.درمان این بیماری تزریق کورتون درموضع بوده وکاشت موی طبیعی بدردآن نمی خورد.

شایعترین نوع طاسی درانسان است که بیشتردرمردان دیده شده ولی گاهاً درخانم هاهم مشاهده می گردد. نحوه انتقال این نوع طاسی ارثی بوده وتحت تاثیرهورمون های مردانه(آندروژن ها)رخ می دهد.

فاز رشد فعال درسیکل رشد را می گویند. در هر زمان حدود 90 درصد موهای اسکالپ یک فرد در فاز رشد فعال قرار دارند. این فاز رشد فعال بین 2 تا 7 سال طول می کشداگرچه متوسط آن 3 سال است.

خط نازک ویا پهنی است که در اثر جوش خوردن یک زخم بوجود می آید. درصورتیکه زخم ناشی از برش جراحی بوده وبا دقت و وسواس توسط بخیه های مناسب و با رعایت اصول جراحی پلاستیک بخیه(Suture ) زده شود، محل جوشگاه (Scar) حاصله بسیار باریک بوده و تقریباً نامشخص خواهدبود. درکاشت موی طبیعی به روش میکروسرجری (FUT ) اسکار حاصل از برداشت مو در پشت سر بسیار باریک و نا معلوم خواهد بود.

اصطلاح پزشکی وبه معنای تمامی ضخامت(کلفتی) پوست سر می باشد که دارای لایه های گوناگون می باشد. سطحی ترین لایه اسکالپ پوست(Skin ) است و عمقی ترین لایه آن پریوست استخوان جمجمه است. اسکالپ ضخیم ترین پوست در همه بدن انسان می باشد. اسکالپ(Scalp )بصورت نرمال دارای 150-100 هزار فولیکول مو است که حاصل کار آنها موهای ضخیم ترمینال می باشد. رشد موهای اسکالپ 44/0 میلیمتر در روز یا نیم اینچ در ماه است.

یک وسیله شبیه بادکنک که در زیر پوست کارگذاشته شده و داخل آن مایع تزریق شده تا بادکرده و پوست کش بیاید. از این پوست کش آمده برای اعمال جراحی ترمیمی پوست سرمانند Scalp Reduction و Scalp Rotation استفاده می شود.

این عقیده که موهایی که ازناحیه دهنده (دونور) برداشته شده ودرناحیه گیرنده(طاس)کاشته می شوند، خصوصیات رشدی خود را (که درمنطقه دونور داشته اند) درمنطقه گیرنده (طاس) نیزحفظ می نمایند.

منظور شکافی است که در منطقه گیرنده (طاس) توسط تیغ های ظریف و باریک ایجاد می شود تا بتوان گرافت را در آن قرار داد. هرچقدر این شکاف باریکتر و کوچکتر باشد، اسکار آن نامعلوم تر بوده ومحل کاشت بنظر طبیعی تر می آید.

همان منطقه دهنده(Donor Area )است.

قسمتی ازموی ناحیه جلوی سر(Frontal Area ) است که دارای مشخصات ویژه ای می باشد. این خط در حقیقت یک نوار است که حد فاصل بین پوست بدون موی پیشانی(Forehead ) با پوست خیلی مودار قسمت جلوی سر می باشد. فولیکول های این منطقه فقط دارای یک تارمو بوده وتراکم آنهاکمتر از قسمت عقب تر پوست سر می باشد. در زمان بلوغ خط موی سر (Hair Line) بسیار پایین است ولی این خط مو تا سن 20 الی 22 عقب نشینی کرده (بالاتر می رود) و پس از آنکه به حد یک مرد بالغ رسید متوقف شده و از آن به بعد ثابت می ماند. البته اگر فرد دارای زمینه ژنتیکی برای ریزش مو باشد (یعنی قرارباشدکه درآینده طاس گردد و بدین وضعیت ریزش موی مردانه (Androgenetic Alopecia) و یا طاسی معمولی (Common Baldness) و یا طاسی با طرح مردانه (Male Pattern Baldness(MPB)) اطلاق می شود) این عقب نشینی متوقف نشده و همچنان ادامه خواهد داشت. دقت دربازسازی این خط دارای نهایت اهمیت درزیبایی شخص وطبیعی بنظررسیدن نتیجه کاشت موی طبیعی می باشد.

قسمت جلوی موهای سرکه دارای تراکم خوب ازموهای شخص است.این منطقه اهمیت زیادی درزیبایی ظاهری موهای فرددارد.

منطقه ای است که دربالا و پشت سر(درحدودقله سر) قرارداشته ودارای موهایی باطرح چرخشی (گردبادی) است. به این منطقه ورتکس(Vertex)هم گفته می شود. امکان داردکه این ناحیه اولین قسمتی ازسرباشدکه دچارطاسی با طرح مردانه می گردد.

منظور استفاده ازتکنیک های بسیار ظریف و واحدهای فولیکولی(FU) دارای یک موبرای اصلاح خط مو(Hairline ) و ایجاد یک خط موی جدیدوکاملاً طبیعی برای فردمی باشد.

فازاستراحت درسیکل رشدمو. ده درصد موهای اسکالپ در فاز استراحت قرار دارندکه بطور معمول سه ماه طول می کشد. وقتیکه مو وارد فاز تلوژن می شود رشدآن متوقف شده و قسمت بالب مو Hair Bulb از بخش پاپیلا جدا می شود. در این حالت تارمویا به توسط کشش وارده به آن از خارج (مثلاً شانه کردن مو) کشیده شده و می افتد یا اینکه توسط فشار ناشی از رشد شافت مویی که از زیر درحال رشداست، به طرف بیرون هل داده شده و می افتد. در هر دو حالت یک برجستگی کوچک سفید در انتهای این موی افتاده شده مشاهده می گردد و لذا به این مو، موی چماغی (Club Hair) گفته می شود. اکثرمردم فکرمی کنندآن قسمت زنده ریشه مواست درحالیکه این عقیده صحت ندارد و بخش زنده وزایای مو (درمال پاپیلا) همچنان درپوست اسکالپ باقی مانده و مو تولید می کند.

دراین عمل جراحی یک فلپ(نوار)ازمنطقه مودارپوست سر(که معمولاً پشت سریاکناره های سراست)برداشته شده(البته انتهای این فلپ به پوست سرمتصل است وازآن جدانمی شود) و سپس این فلپ چرخانیده می شود. همزمان به اندازه همان فلپ از پوست سر در منطقه طاس برداشته شده و فلپ مودار درآن منطقه قرارداده می شود. بارواج عمل کاشت موی طبیعی امروزه بندرت ازاین نوع عمل برای رفع طاسی استفاده می شود.

قسمتی ازپوست سر(اسکالپ)که ازبالای گوش هاشروع شده وبصورت نعل اسبی درپشت سرادامه پیدامی کند.این منطقه ازنظرژنتیکی به اثرات هورمون های مردانه(آندروژن ها)مقاوم بوده وموهای آن دچارریزش مونمی شوند.

این عمل دراشخاص بالای 40 سال وباالگوی ثابت کاهش موکه مایل هستند طاسی پشت سروناحیه ورتکس رابپوشانند،انجام می شود.پس نتیجه می گیریم که بهترین کاندیداین کارافرادی هستندکه دارای طاسی درناحیه قله سر(ورتکس)بوده وپوست سرآن هادارای شلی است.این عمل تحت بیحسی موضعی انجام وشامل برداشت یک قسمت ازپوست طاس سرمی باشد.قطرطاسی نبایدبیش از 13 سانتیمترباشدتابه بهترین شکلی کناره های طاسی به هم نزدیک شوند.بیمارهمچنین از نظرفیزیولوژیک بایدآمادگی چندعمل را برای بهم رساندن طاسی به عرض 12-10 سانتیمترداشته باشد.معمولاً سه عمل برای بهم رساندن طاسی به اندازه 9-8 سانتیمترکافی میباشدوحداقل فواصل عمل ها می تواند 4 ماه باشد طاسی بیش از 13 سانتیمترعرض راحتی باچندین عمل جراحی نمی توان به طور کامل برداشت.بعداز چندعمل برداشت وانجام Z plasty خط باقی مانده رامی توان توسط Minigraft و Micrograft پرنمود.اشکال اصلی این متد سریع وآسان این است که،به چندین عمل برای رسیدن به نتیجه نیاز هست.زیرااگردریک عمل برداشت وسیعی انجام شود،امکان پدیده Stretch Back وجود داردکه درواقع بزرگ وپهن شدن اسکارمی باشد.به اصطلاح رداکسیون(کاهش سایز)اسکالپ(Scalp Reduction)هم مرجعه نمایید.

هر شخص در طول روز حدود یکصد عدد مو از دست می دهدکه معمولاً بصورت تعدادکمی مو در حین شانه زدن ها در خلل و فرج شانه و برس مشاهده می گردد. وقتیکه تعداد این موها زیاد شوند (که معمولاً درشانه، برس و یا سینک دستشویی دیده می شوند) می تواند بدلیل از دست دادن بیش از حد مو بوده و بایستی این مطلب بررسی شود. سوءتغذیه، بیماری شدید و ناتوان کننده وکمبود ویتامین ها همگی موجب تشدید و بدتر شدن ریزش موی معمولی (100 عدد در روز) می شوند.

MPB یک حالت ارثی درمردان که عامل شروع کننده آن هورمونی بنام دی هیدروتستوسترون(DHT )بوده ودرآن موهای فردبتدریج نازک وضعیف شده ودرنهایت می ریزند.طاسی می توانددرهرزمانی پس ازبلوغ آغازشده وشروع آن باعقب رفتن خط موی جلوی سروموهای ناحیه بناگوش می باشد.بتدریج موهای قله سرهم کاهش پیداکرده واین وضعیت باپیشرفت تدریجی می تواندبه طاسی کامل منجرشود. مناطق دوروپشت سردراین بیماری گرفتارنشده وموهای خودراحفظ می نمایند. MPB فرآیندی است که موجب تغییراتی در فولیکول های موی ترمینال (نه موی ولوس) می گردد در طی این پروسه موهای تولید شده بتدریج نازکتر،کوتاهتروضعیف ترشده ودرنهایت موهای بسیارنازک وتقریباً نامشخص بدست آمده که آن هم درنهایت مرده ومی افتند سه عامل برای بروز MPB ضروری است:ژن عامل طاسی مردانه،وجود هورمون های مردانه به اندازه کافی وگذشت زمان. درحال حاضرمعتقدندکه هورمون تستوسترون توسط آنزیم 5-آلفا رداکتاز تبدیل به دی هیدروتستوسترون (DHT) شده واین ماده پس از اتصال به گیرنده های اختصاصی که بر روی فولیکول های مو قرار دارند موجب یکسری فعل و انفعالات در فولیکول مو می گردد. از جمله این تغییرات کاهش مدت زمان آناژن (مرحله رشد فعال فولیکول مو) و همچنین افزایش مدت زمان تلوژن (مرحله استراحت فولیکول مو) بوده و بدین ترتیب تحت اثرDHT فولیکول های مودر هرسیکل رشد بتدریج کوچکتر و ضعیف تر می شوند. درآقایان فعالیت آنزیم 5-آلفا رداکتاز درمناطق دارای طاسی با طرح مردانه بیشتراست که مؤید نقش این آنزیم در بروز طاسی با طرح مردانه است. فعالیت این آنزیم در خانم ها نصف آقایان است و در عوض فعالیت آنزیم آروماتاز درآنها بالا است و این مطلب بخصوص در قسمت جلوی سرخانم ها مشاهده می گردد. دانشمندان معتقدندکه آنزیم آروماتاز از تشکیل DHT ممانعت نموده و بدین دلیل است که طرح ریزش مو در خانم ها با آقایان دارای تفاوت هایی است.

طرح طاسی درخانم ها با منشا ژنتیکی که مشخصه آن نازکی و از دست دادن موها بصورت گسترده وپخش (دیفیوز) درنواحی جلوی سر(فرونتال) است ولی برخلاف آقایان خط موی جلوی سر(Frontal Hairline )گرفتار نشده و نیز خیلی بندرت تاطاسی کامل درقله سرادامه پیدامی کند. عقب رفتگی مو در قسمت های بناگوشی(Temporal) نیز گاهگاهی در این نوع طاسی مشاهده می گردد. کلاً 20 درصد خانم ها گرفتار این فرم ریزش مو هستند. از نظر آماری 3 درصد خانم های 29 – 20 ساله، 17 درصد خانم های 49 – 30 ساله، 25 درصد خانم های 69 – 50 ساله، 28 درصد خانم های 79 – 70 ساله و 28 درصد خانم های 89 – 80 ساله دچار این فرم ریزش مو می باشند. با مطالعه این ارقام مشخص می شود که شیوع آلوپسی آندروژنتیک با طرح زنانه با شروع یائسگی و پس از آن در خانم ها افزایش پیدا می کند. در آلوپسی آندروژنتیک با طرح زنانه، ریزش مو در خانم مبتلا دارای طرحی شبیه آقایان است یعنی شروع طاسی از جلو و طرفین سر و یا قسمت ورتکس (قله سر) بوده و پیشرفت آن هم مانند طاسی با طرح مردانه می باشد. علل این فرم ریزش مو در خانم ها همان علل طاسی با طرح مردانه در آقایان (ژن، هورمون ها و سن) است و مانند آقایان ژن مسبب آن می تواند از طرف مادری یا پدری به ارث برده شود و بروز (Expression) این ژن نیز بستگی به وجود هورمون های مردانه (آندروژن ها) در خانم مبتلا دارد. با وجود این شباهت ها، طرح ریزش مو در خانم های دارای این بیماری با طرح ریزش مو در آقایان دارای آلوپسی آندروژنتیک بسیار متفاوت می باشد.علل این تفاوت بدرستی شناخته نشده اند ولی به احتمال زیاد مهمترین آنها پایین بودن سطح هورمون مردانه به نام تستوسترون بطور کلی در خانم ها (نسبت به آقایان) است.

از نظر پزشکی مو همراه با غدد عرق و ناخن های دست و پا، ضمائم پوست (Skin appendages) نامیده شده و البته بعنوان جزئی از پوست در نظرگرفته می شوند.

منظورگرافتی است که حاوی یک واحدفولیکولی(FU ) انفرادی است. در صورتیکه بیمار بدرستی انتخاب شود، طراحی موهای کاشته شده صحیح باشدوزاویه،تعدادوجاگذاری گرافت هارعایت شود،موهای کاشته شده بصورت بسیارطبیعی(Natural )بنظرمی آیند.

تکه ای ازپوست سرکه بصورت یک نوارباریک وبلنداست.

تارموهمراه باریشه وضمائم آن(غده چربی وعضله مو)که درکاشت موی طبیعی مورداستفاده قرارمی گیرد.یک واحدفولیکولیFU )دارای یک تاچندفولیکول مواست.

درسیکل رشدمو،فازکاتاژن حدفاصل بین فازرشدفعال(آناژن)وفازتوقف رشدوریزش مو(تلوژن)بوده ویک فازموقتی وبینابینی است این فازکوتاه می باشد.

دراین متد(که به آن FIT هم گفته می شود.)بااستفاده ازیک نوع پانچ بسیارظریف(به قطریک میلیمتریاکمتر)واحدهای فولیکولی(FU )بصورت تک به تک ازمنطقه دهنده(دونور)برداشته می شوند.

دراین متدکاشت موی طبیعی صرفاً بااستفاده ازواحدهای فولیکولی(FU )انفرادی(حاوی 2-1 فولیکول مو)انجام شده که نتایج بسیاردرخشانی خواهدداشت.واحهای فولیکولی مورداستفاده بااستفاده ازمیکروسرجری ازپشت سربرداشته می شوند

یک تکنیک جراحی که درآن فولیکول های موازمنطقه دهنده(دونور)به منطقه گیرنده(طاس)منتقل می شوند.

منظورگرافت هایی هستندکه دارای دویاچندواحدفولیکولی(FU )هستند.امروزه دیگرازاین گرافت هااستفاده نمی شود.

دوگوشه موهای سردرقسمت جلووطرفین پیشانی که معمولاً اولین قسمتی است که درجریان طاسی باطرح مردانه گرفتارشده ودچارعقب نشینی موهامی گردد.

منطقه طاس(گیرنده مو)که گرافت هادرآن منطقه قرارداده می شوند.این منطقه می تواندپوست سر،ابرو،ریش ویاسبیل باشد.

واحدفولیکولی(FU) یا گرافت آماده کاشت که فقط دارای یک تا دو فولیکول مو است. استفاده از میکروگرافت درکاشت موی طبیعی نتایج بسیاردرخشانی پدیدمی آورد.

واحد فولیکولی (FU) یا گرافت آماده کاشت که دارای سه تاچهارفولیکول مو (مینی گرافت کوچک) و یا پنج تاشش فولیکول مو (مینی گرافت بزرگ) است.

واحدفولیکولی (FU) یک گروه طبیعی(Natural ) ازیک،دو،سه وندرتاً 4 فولیکول مو است که همگی درنزدیکی هم درپوست قراردارند. واحد های فولیکولی بطورمتوسط دارای 4/2 تارمومی باشند.

در سال 1975 دکتر اوتارنوروود(که متخصص پوست و جراح کاشت مو بود)بر اساس کارهای قبلی دکترهامیلتون طبقه بندی استانداردطاسی با طرح مردانه راابداع نمودکه اکنون درهمه دنیا مورد قبول بوده و استفاده می شود. او طاسی با طرح مردانه رابه دو گروه تقسیم کرد: الف) فرم عادی که درآن ریزش مو از دو منطقه جلوی سر(شقیقه ها) و قله سر شروع شده و بتدریج این دو منطقه طاس باهمدیگر یکی می شوند. ب) واریانت A که درآن ریزش مو ازجلو شروع شده و بتدریج به سمت عقب پیشروی می کند. این فرم طاسی با طرح مردانه از شیوع کمتری نسبت به فرم عادی درمردان برخوردار است. ریزش مو بدلایل غیر ژنتیکی دارای نما و شکل های متفاوتی بوده ودر این طبقه بندی گنجانیده نمی شوند.

موهای کرکی، نرم،ظریف و بارنگدانه کم یا هیچ. به این موها در اصطلاح موهای ولوس (Vellus Hair) می گویند. این موها همه جای بدن بجزکف دست وپا راپوشانیده اند ولی دربرخی نقاط آنقدر ظریف هستندکه به زحمت دیده می شوند.

هورمون ها مولکول های شیمیایی قدرتمندی هستندکه به مقادیر بسیار اندک توسط غدد بدن (مانند غده تیروئید، تخمدان ها و غیره) بداخل جریان خون ترشح شده و بر بافت های دوردست (وگاهی همه بدن) اثر می کنند. هورمون های مردانه را بطورکلی آندروژن (Androgen) می نامند و تستوسترون (Testosterone) یکی ازآندروژن ها است. آندروژن ها دارای اثرات قوی مردانه سازی (Masculinizing effects) بوده و عمدتاً توسط بیضه ها در زمان بلوغ در مردان ترشح می شوند. بسیاری از تغییراتی که در زمان بلوغ درآقایان رخ می دهد از قبیل کلفت شدن صدا، رشد موهای صورت، بوی خاص بدن و تغییرات عضلانی ناشی از وجود آندروژن ها بوده و همین هورمون ها نیز مسئول بوجودآمدن طاسی با طرح مردانه و نیز بیماری جوش غرور جوانی (آکنه) می باشند. بایستی متذکر شدکه علاوه بر بیضه ها درآقایان، غددآدرنال (فوق کلیوی) که در بالای کلیه ها قرار دارند در هر دو جنس مرد و زن آندروژن ها را ترشح و وارد جریان خون می نمایند. در خانم ها تخمدان ها نیز مسئول ترشح یکسری هورمون ها هستندکه بر رشد موها اثر دارند.